Колку често го мерите крвниот притисок? Дали сте од оние кои во секое време го мерат крвниот притисок, или само кога сте на систематски преглед или кај Вашиот матичен лекар?
Ако се чувствувате добро и сте во одлично здравје (Живеете здраво и се храните здраво) постојаното мерење на крвниот притисок не ви е потребно, меѓутоа ако имате проблеми со зуење во ушите, проблеми со очите, главоболки, останувате со краток воздух (или народски кажано, без воздух), во тој случај треба да се замислите и можеби да го посетите вашиот доктор.
Болестите на крвните садови веќе не се ,,резервирани” за постарата популација. На пример во Србија болестите на срцето и крвните садови ги зафаќаат помладите луѓе со зголемен крвен притисок. Границата падна од 60 на 35, а исто така има и помлади од 25 кои претрпеле срцев удар. Кај повозрасната популација, резултатот од нелекуван крвен притисок е стабилна ангина пекторис, но исто така и многу опасна срцева слабост. Во Македонија почесто на преглед оди повозрасата популација но во последно време не е ретко и кај помладите да се детектира покачен крвен притисок. При контролите, доминира случајното откривање на покачен крвен притисок. Дури 53 проценти од вкупните кардиоваскуларни заболувања се смета дека се причина за вкупната смртност. Хипертензијата или покачениот крвен притисок е еден од главните фактори кои придонесуваат за тоа. Лекарите апелираат и препорачуваат да се посетува матичниот лекар за контола, а здравите и младите лица барем еднаш годишно да го проверуваат крвниот притисок.
Колку знаеме за хипертензијата?
Високиот крвен притисок, хипертензијата, е болест на модерното време и е поврзан со зголемен стрес, недостаток на сон, дебелина, солена храна, лекови (кортикостероиди и контрацептивни средства), пушење и зголемена потрошувачка на алкохол и енергетски пијалаци. Во повеќе од 90 проценти од случаите на зголемен крвен притисок, причината за болеста е непозната, а за помалку од 10 проценти, зголемувањето на крвниот притисок се должи на други болести (бубрези, надбубрежни жлезди, оштетувања на срцето, нарушувања на тироидната жлезда).
Зошто хипертензијата ја нарекуваат „тивок убиец“?
Зголемен крвен притиок од траење од три до пет години, без некои специфични симптоми може да не предупреди да преземеме сериозни чекори и одење на лекар. Значи, драгоценото време минува, а луѓето не се свесни дека им се случува нешто сериозно. Клиничката слика не се карактеризира со специфични симптоми. За разлика од чести главоболки обично се јавува и чувство на пулсирање, зуење во ушите, напнатост во главата, црвенило на лицето без причина, постои и замор, во градите Ви е непријатно, додека некои луѓе имаат и аритмии, прескокнувања и брзо оттчукувања на срцето. Се проценува дека високиот крвен притисок денес влијае на околу четириесет проценти од населението во светот. Високиот крвен притисок во моментов важи за најголемата масовна болест на денешницата и над две милијарди возрасни луѓе во светот го имаат овој сериозен здравствен проблем.
Причините за зголемување на хипертензијата кај младите луѓе се долгорочните седења пред компјутер, телевизор, биро, мрсна храна и прекумерна тежина, која е причината зошто кардиолозите препорачуваат дека децата од најрана возраст, најмалку еднаш годишно да прават контрола на крвниот притисок, особено доколку во семејството има луѓе со прекумерна тежина или веќе страдаат од висок крвен притисок.
Кога и како правилно да се мери крвниот притисок?
Оптималниот крвен притисок е 120/80 mmHg. Вредностите на артерискиот крвен притисок над 140/90 mmHg. Кај лица постари од 18 години, кои не примаат лекови, се смета дека крвниот притисок е под 130/85 mmHg. и се смета за нормално, а на 130-139 со 85-89 mmHg се смета дека е високо нормален притисок (види табела).
Дијагнозата на хипертензија се поставува едноставно – со мерење на крвниот притисок. Со контролирање на крвниот притисок во редовни интервали, во исти услови, следење на мерењето може да се проследи со вредноста на крвниот притисок. Мерење притисок дома е исклучително важно, бидејќи на некои пациенти притисокот значително им се зголемува кога нивниот доктор ги прегледува. Препорачливо е да се измери притисок дома, два пати наутро и во вечерните часови исто така два пати – четири последователни работни дена.
Пред мерењето, половина час не треба да се има физичка активност, не треба да пушите и да пиете кафе. Тоа трае најмалку 10 минути пред мерењето, се седи мирно со цел намалување на пулсот, затоа што ако се мери притисок по физичка активност (трчање, качување по скали), пулсниот притисок ќе се зголеми. За мерење, потребно е да ги почитувате правилата за поставување на рацете на точната позиција на ниво на срцето, што е наведено во упатството за употреба на апаратите за мерење крвен притисок. Ако се мери на двете раце, се забележува повисока вредност. Потоа се одредува средната вредност на мерењето, без да се земе предвид првиот ден од мерењето. Апаратот со жива дава попрецизни информации во мерењето, но тоа е потешко за управување, па повеќе популарни се дигитални мерачи. Со мерење на притисок во ординацијата на лекар обично се добива поголема вредност, но ова се должи на возбудата на преглед и присуство на лекар (т.н. ,,бел мантил”).
Промени на крвниот притисок со промената на денот и ноќта (деноноќниот ритам) се поврзани со често срцеви инфаркти и мозочни удари во раните утрински часови. Нормално е крвен притисок во текот на ноќта да се смали на 10-20 отсто, а во утринските часови по будењето во првите неколку часа повторно да порасне, но кај некои пациенти не доаѓа до ова намалување притисок во текот на ноќта. Во овие случаи, ризикот од мозочен удар и срцев удар се зголемува. Имено, за 3-4 часа навечер, способноста за разредување на крвта е намалена, т.е. полесно е да се формираат крвни згрутчувања – тромб, па ова е дополнителен фактор на ризик. Затоа е потребно да се следат промените на крвниот притисок во текот на денот, со цел да се прилагодат терапии (опсег на примена и доза на лекови), и со тоа да се спречи појавата на срцев удар или мозочен удар.
Како да се лекува хипертензијата?
За среќа, високиот крвен притисок може успешно да се лекува. За жал, повеќето луѓе кои страдаат од висок крвен притисок не го знаат тоа, но само еден од четири пациенти се лекува соодветно. Во нефармаколошки мерки вклучува губење на тежината, пониски калории во однос на потрошувачката; намалување на внесот на сол: Еден од првите терапевтски мерки во историјата на лекување на висок крвен притисок е да се намали внесувањето на сол, а денес тоа е многу важна терапевтска мерка. Треба да се намали внесувањето на готварска сол (NaCl), на околу 2 g / 24 h, што значи несолена храна и за време на подготовката и за време на оброците. Оваа количина сол е обезбедена од самата храна. Ако имате потреба и желби да внесете сол изразена е препорачливо да се земе калиум хлорид, повторно во ограничена количина; намалување на внесот на алкохол: внесувањето на алкохол треба да се прекине кај пациенти со неконтролирана пиење, односно. намалување. Да престанете со пушењето; физички напор да се прилагоди на возраста и телесната тежина. Лесни и кратки прошетки, со помладите, полесен напор или рекреативни спортови. Тоа е од суштинско значење. Да се дозираат напори за пациентот и да се чувствува удобно, без значителен замор, и тоа секојдневно.
Некои пациенти, со возраста, исто така ќе треба да примаат лекови во одреден момент во времето. И кога лековите почнуваат да се земаат, многу е важно терапијата да не се зема самостојно. Третманот за повеќето пациенти е доживотно.
Што ја предизвикува хипертензијата?
За жал, практиката покажува дека само половина од пациентите земаат редовна терапија, а само една петтина редовно го контролира крвниот притисок. Главните компликации несоодветно третирани или нетретирани, хипертензија, се сеопфатни, бидејќи доведува до промени во крвните садови, а потоа и на коронарна срцева болест. Доведува до миокарден лево вентрикуларна хипертрофија (задебелување на срцевиот мускул), оштетување на бубрезите се до појавата на промени во мрежницата на очите… Хипертензијата е главен двигател на артериосклероза процесот на добивање на срцев удар и мозочен удар и мозочен удар. Сепак, најопасната работа е дека таквите драстични промени се јавуваат по пет години од добивање хипертензија, без пациентот да го знае тоа.
Кога е во прашање хипертензија, некои студии велат дека се во незавидна позиција мажите со прекумерна тежина, физички неактивни мажи на средна возраст (40-50) и луѓето кои пушат цигари. Таквиот маж обично има еректилна и сексуална дисфункција, што го прави животот потежок за него. Се знае дека овие проблеми ги имаат мажите на 35-тиот до 65-та година. На ризик од инфаркт или мозочен удар се’ најчесто мажи на возраст од 55 години.
Како можеме ја да избегнеме хипертензијата?
Рецептот за спречување на хипертензија е ист како и за спречување на други болести – здрав начин на живот. Ова значи: здрава телесна тежина (дури и малo губење на тежината може значително да придонесе за намалување на хипертензија); редовна физичка активност (луѓето кои редовно практикуваат некоја форма на вежбање имаат 40% помала веројатност да развијат болест, и треба да бидат свесни дека дури и многу помали активности помагаат); намалување на внесот на сол; избегнување на стресни ситуации; јадeње храна богата со калиум, калциум и магнезиум, рибино масло, па дури и лук. И што е најважно, ништо не треба да се прави на своја рака и самостојно, секогаш консултирајте се со вашиот лекар.
